Jaap Ketelaar, interim-voorganger of liever 'kerkfluisteraar', is sinds kort regiocoördinator van Unie-ABC voor de regio Zuid, waar hij Christiaan Bakker heeft opgevolgd. In een interview vertelt hij meer over zichzelf. “Ik heb een groot verlangen de gemeenten in het zuiden te dienen en te ontdekken wat elk van hen nodig heeft.”

Kun je iets vertellen over je achtergrond?

Ik leerde Jezus kennen toen ik zeventien was en kreeg meteen het verlangen om actief te zijn in het Evangelie. In Heverlee heb ik eerst een vormingsjaar gedaan en aansluitend de Bijbelschool. Tijdens een stage leerde ik het gemeentewerk beter kennen en ging ik op zoek naar een stukje bevestiging dat het voorgangerschap bij mij paste. Dat was zo en ik ben daarna regulier voorganger geweest in de Vrije Baptistengemeente Emmeloord en in de Unie-gemeente IJmuiden.

Je bent daarna gestopt als regulier voorganger. Hoe kwam dat?

Ik werd actief voor de Evangelische Zendings Alliantie. Dat ging echter anders dan verwacht: een moeilijke tijd die om herbezinning vroeg. Ik heb God gevraagd waarom het zo liep en wat de bedoeling ervan was. Ik heb Hem echt ervaren in die periode en ben tot de conclusie gekomen dat zulke dingen nu eenmaal gebeuren, en dat God ze toestaat om ons te vormen in het leiderschap. Ik heb toen ook geleerd dat het daarbij niet gaat om ons, maar om Hém.

En zo kwam er met die bagage ook weer wat nieuws op mijn pad. In een voetnoot in een boekje las ik dat er in Amerika een netwerk van interim-voorgangers was die kerken begeleidden in tijden van transitie. Dat sprak mij enorm aan. Met wie ik ben en wat God mij heeft gegeven aan gaven en belangstelling, leek dit echt bij mij te passen. Organisatie en leiderschapsontwikkeling hebben namelijk echt mijn hart. En ik houd van de gemeente. De basis van gezonde gemeenten is dat zij geestelijk en relationeel vitaal zijn: de relatie met God en de relaties onderling moeten goed zijn. Maar de manier waarop we georganiseerd zijn heeft veel te maken met gezond leiderschap. Door dat boekje kreeg ik op mijn hart: dát is wat ik wil doen. Ik ben toen twee keer naar Amerika gegaan voor training op dat gebied. Alleen noem ik een interim-voorganger liever een kerkfluisteraar.

Wat bedoel je daarmee?

Bij de term ‘interim-voorganger’ denk ik vooral aan de praktische dingen die gedaan worden om een gemeente met vragen of problemen weer op de rit te helpen, de ‘harde kant’ als het ware. De term ‘kerkfluisteraar’ verwijst – met een knipoog en toch ook weer niet – naar het bekende verhaal over de ‘paardenfluisteraar’ die op een relationele manier in zijn geval paarden kon helpen. Die relationele, zachtere kant zie ik ook heel duidelijk als belangrijk aspect voor de functie als interim-voorganger. Denk daarbij ook eens aan hoeveel Jezus van de gemeente houdt!

Ik geloof in de lokale, zelfstandige gemeente die met alle leden op zoek is om Gods stem te verstaan. In Openbaring 2 en 3 worden verschillende gemeenten aangesproken als persoon: net als individuele mensen zijn ze gevormd door hun eigen geschiedenis, achtergrond en omstandigheden. De uitdaging voor interim-voorgangers is om daar in hun leiderschap oog voor te hebben: wie is deze gemeenschap, hoe is zij ontstaan, waar roept God haar toe? Dat vraagt dus altijd om maatwerk, want geen enkele gemeente is hetzelfde.

In 2005 ben je als interim-voorganger begonnen. Hoe staat het daar nu mee?

Ik heb nu zo’n twaalf, dertien gemeenten op die manier gediend, steeds voor twee, twee en een half jaar. Vaak wordt dat ingevuld als combinatie van het voorgangerschap én het aan de slag gaan met vragen als ‘waar staan we nu’ en ‘waar gaan we heen’. En of ik nu in een gemeente van 25 of duizend leden binnenkom, elke keer vind ik het geweldig om te bedenken: dit is een gemeenschap van gelovigen waar God van zegt: hier heb Ik mijn leven voor gegeven! En net als die paardenfluisteraar ga je dan aan de slag om het vertrouwen te winnen, te luisteren, te kijken wat er nodig is om ‘het paard’, de gemeente dus, de volgende stap te kunnen laten zetten.

Inmiddels ben ik vijf jaar in de Baptistengemeente Katwijk. Daar ben ik nu ‘voorganger nieuwe stijl’ – nadrukkelijk die benaming, door henzelf gekozen. Toen ik er als zodanig binnenkwam, had deze gemeente ontdekt dat ze ertoe neigde een domineeskerk te zijn, waarbij het vooral van de voorganger moet komen. Dat wilden ze niet meer en ze zochten iemand om hen te coachen het potentieel uit de gemeente op te diepen. Een mooie uitdaging die past bij mijn visie dat het niet míjn, maar Jézus’ gemeente is, en ook: dat ik weer weg moet gaan als de dag komt dat ik hier niets meer te bieden heb. Zo probeer ik met open hand steeds Gods roeping te verstaan: dat is soms best spannend, maar als Hij mij ergens toe roept, zal Hij ook voorzien.

En nu ben je, naast je voorgangerschap nieuwe stijl, als regiocoördinator bij Unie-ABC begonnen. Hoe is dat zo gekomen?

Nadat we een paar jaar in Katwijk hebben gewoond, zijn we op een gegeven moment naar Wageningen verhuisd, de streek waar we vandaan kwamen en waar we onze kinderen en kleinkinderen hadden achtergelaten. Ik werk nog steeds drie en een halve dag in Katwijk, maar had dus ook ruimte om er wat nieuws bij op te pakken. Unie-ABC zocht een regiocoördinator voor Zuid-Nederland en dat trok mij erg. Ik woon net boven de grote rivieren, maar ken het leven in het zuiden goed: zo heb ik onder meer zes jaar voor mijn studie in Leuven, België,  gewoond en heb ik interim-voorgangerswerk gedaan in Breda, Tilburg en Venlo. Het zuiden heeft een heel eigen context en heeft een speciale plek in mijn hart. Ik heb een groot verlangen om de plaatselijke gemeenten daar te dienen, te luisteren naar wat zij elk in hun situatie en met hun eigen achtergrond nodig hebben, en daarin ook de oren en ogen van het kerkelijk verband te zijn, zodat ook die de gemeenten naar behoefte kan dienen.

Gerdien Karssen
Communicatiemedewerker Unie-ABC