Als baptisten een open lidmaatschap invoeren en daarmee de eis van geloofsdoop loslaten om lid te kunnen worden van een lokale baptistengemeente. Dat ‘offer’ stelde docent en oud-rector Teun van der Leer voor in zijn college ‘Onze dooppraktijk in het licht van onze verbondenheid met andere kerken’ tijdens de opening van het 65^e collegejaar van het Baptisten Seminarium. Niet om “onze doopopvatting te relativeren, want de doop gaat wel ergens over”, aldus Teun. Maar: “het gaat in onze omgang met andere gelovigen en kerken óók ergens over. Efeze 4 spreekt niet alleen over één doop, maar ook over één lichaam, en, nog veel belangrijker, over één Heer en één God en Vader.” Aan de kinderdopende zusterkerken vroeg hij dan te accepteren dat wij als kind gedoopte mensen die daar zélf om vragen blijven dopen op hun geloof.

Bloeiende leergemeenschap

De opening van het collegejaar vond plaats op vrijdag 2 september in het Baptist House in Amsterdam. De feestelijke avond werd geopend door rector Hans Riphagen. Hij had goed nieuws te brengen over het aantal nieuwe studenten dat het Seminarium mag verwelkomen, onder wie vier die zich voor de minor hebben aangemeld, vier die met de nieuwe master aan de VU gaan starten en vier die een ‘traject op maat’ gaan doorlopen. Daarmee studeren er dit jaar meer dan dertig studenten bij het Seminarium. Ook zijn er zestien nieuwe aanmeldingen voor de Sprekersroute in samenwerking met het Evangelisch College, wat het totaal aantal in dit traject op 32 brengt. Met nog eens vijftien promovendi in de onderzoeksgroep rond Henk Bakker bloeit de leergemeenschap volop.

Millennial Challenge

Docent Marijn Vlasblom start dit seizoen met het project Begrijpend Leven, waarin ruim dertig millennials en drie voorgangers van verschillende Unie-ABC-gemeenten samen de Bijbel gaan lezen. “Millennials zijn mensen die nu tussen de 26 en 40 jaar oud zijn en die zich geconfronteerd zien met grote levensvragen over onder meer geloof, identiteit, geweld en de toekomst van de aarde”, legde Marijn uit. “Tegelijk laten ze zich steeds minder zien in de kerk. Waarom eigenlijk? Via de Millennial Challenge gaan de deelnemers op zoek naar een manier om samen de Bijbel te lezen en toe te passen in het alledaagse leven.” Het Seminarium draagt daar het materiaal voor aan en kijkt ook mee met de resultaten van het project, in de hoop dat uiteindelijk ook andere gemeenten hier hun voordeel mee kunnen doen.

Dooppraktijk

Daarna was het tijd voor het openingscollege door Teun van der Leer. Hij schetste kort onze eigen dooppraktijk en zei daarover onder meer: “Wij dopen in onze gemeenten op geloof door onderdompeling. Een dooppraktijk die naar onze overtuiging het beste aansluit bij de boodschap van het Nieuwe Testament. Deze doop voltrekken we ook, op verzoek, bij mensen die als kind gedoopt zijn (…) De dopeling onderstreept daarbij voor eigen rekening de kinderdoop die hij of zij eerder ontving”. De kinderdoop noemt hij “een onvoltooide doop”, een term die in 1974 door een rooms-katholieke theoloog werd geïntroduceerd. ‘Gods ja tot de mens eist het ja van de mens tot God. Als het geloof zich de zin van de doop niet eigen maakt, blijft de kinderdoop vruchteloos’, schreef deze Hans Küng destijds. De kinderdoop zou volgens hem dan voltooid worden door het vormsel in de katholieke traditie of de geloofsbelijdenis in de reformatorische kerken.

Spelbreker

“Er is in de twintigste eeuw forse vooruitgang geboekt als het gaat om wederzijdse dooperkenning, die breed geaccepteerd is zolang aan deze drie voorwaarden is voldaan”, vervolgde Teun, “namelijk dat er wordt gedoopt met water, dat er wordt gedoopt in de naam van de Vader, de Zoon en de Geest, en dat de doop zoveel mogelijk geschiedt in het midden van de gemeente. Als baptisten doen we met deze dooperkenning – die breed gedragen wordt – echter niet mee. Dat heeft alles te maken met het feit dat wij een vierde element noodzakelijk achten voor een volledige doop: het geloofsantwoord van de dopeling. Daarmee zijn en blijven wij een beetje de ‘spelbreker’ in de oecumenische doopdiscussie.”

Brug over het (doop)water

Toch pleit Teun ervoor om “bouwstenen te zoeken om een brug over het (doop)water dat scheiding brengt te bouwen”. Hij heeft er drie gevonden. “De eerste heb ik genoemd ‘Geest boven structuur’: geestelijke verbondenheid gaat altijd boven institutionele verbondenheid. Het is een kwestie van prioriteiten. Het fundament van de gemeente is Jezus Christus, die is onveranderbaar; de structuren en vormen, waaronder de ambten en sacramenten, zijn belangrijk, maar niet fundamenteel. Verschillen op deze punten, en dat geldt dus ook voor de doop, zijn dus altijd relatief ten opzichte van onze verbondenheid in Christus.”

De tweede bouwsteen is een benadering vanuit het werk van de Heilige Geest. “De Geest wordt in het Nieuwe Testament ‘het voorschot op wat komen gaat’ genoemd. Dat onderstreept de principiële voorlopigheid van de kerk. Zij is altijd onderweg te worden wat zij is. En daarmee is vernieuwing en verandering nooit uitgesloten.”

Als derde bouwsteen wijst Teun op de opofferingsbereidheid van Christus, waarover we in Filippenzen 2 lezen. “Christus was bereid was zijn rechten en voorrechten op te geven omwille van onze redding. Wat zijn wij bereid op te geven omwille van de eenheid van Christus’ kerk, omwille van het éne lichaam, de éne doop en de éne Heer waar Efeziërs 4 over spreekt?”

Open lidmaatschap

Het brengt Teun tot de conclusie “dat wij omwille van de eenheid waarom Christus bidt in Johannes 17 (…) ons gesloten lidmaatschap moeten opgeven en een beleid van open lidmaatschap moeten invoeren. Open lidmaatschap betekent dat je een gemeente bent die weliswaar uitsluitend doopt op geloof door onderdompeling, maar dit niet als voorwaarde hanteert voor lidmaatschap. Ieder die Jezus als Heer belijdt kan lid worden, wel of niet op geloof gedoopt.”

Daarmee wil Teun de doop niet relativeren. “De kerk is Christus’ lichaam, die doopt in zijn opdracht; het gaat dus wel ergens over. (…) Maar het gaat in onze omgang met andere gelovigen en kerken ook ergens over. (…) Open lidmaatschap heeft voor mij niets te maken met het relativeren van onze doopvatting, maar met het weigeren nog langer de roeping tot eenheid te relativeren.”

Een extra argument is dat baptisten van oudsher ook vrijheid van godsdienst en geweten hoog in het vaandel hebben. “De vroege baptisten verzetten zich tegen elke vorm van dwang als het om geloven gaat; geloof dient een vrije keuze te zijn. Ook daar lag dus een reden om de kinderdoop af te wijzen; het was immers geen keuze van de dopeling zelf. Maar dan moeten we die lijn nu ook doortrekken: als geloof en doop een vrije keuze dienen te zijn, is het in strijd met de vrijheid van geweten om mensen te verplichten tot de geloofsdoop door deze als voorwaarde voor lidmaatschap te handhaven. De keuze voor de geloofsdoop dient een geheel vrije keuze te zijn.”

Accepteren

In het toenaderingsproces vraagt Teun tot slot ook iets van de kinderdopende kerken. “Naast mijn voorstel richting onszelf om het lidmaatschap geheel open te maken en de eis van geloofsdoop los te laten, vraag ik daarmee aan onze kinderdopende zusterkerken of zij kunnen accepteren dat wij mensen op vrijwillig verzoek wel blijven ‘overdopen’.” Ook hierbij wijst hij op de gewetensvrijheid, die beide kanten op zou moeten werken. “Geen dwang richting de doop, maar ook geen afwijzing van mensen die vanuit geloof en geweten oprecht verlangen alsnog op hun geloof gedoopt te worden.”

Als tweede overweging wijst Teun op de vergadering van apostelen en oudsten in Handelingen 15 over de vraag of de tot Christus bekeerde heidenen wel of niet besneden zouden moeten worden. “Het doorslaggevende argument dat Petrus in vers 8 gebruikt is dat God de heidenen de Heilige Geest geschonken heeft ‘zoals Hij die ook aan ons geschonken heeft’. De doorslaggevende factor is dus het werk van de Heilige Geest die mensen dwingt tot overgave, verlangen en vernieuwing. Zou die vrijheid van de Geest kunnen helpen om het opnieuw dopen van gelovigen in een ander licht te zien?”

• Kijk het college terug:

• Lees hier de volledige tekst van het college terug.

Diploma’s

Een feestelijk hoogtepunt was verder de diplomering van vier studenten. Tom van Lieshout, Froukje van Lieshout, Monica Schetters en Geertje Plug mochten ieder kort vertellen hoe de studie aan het Seminarium hen had veranderd. Vervolgens werden ze toegesproken door een van de docenten die terugblikte op de doorgemaakte ontwikkelingen. Daarna mochten ze tekenen voor hun diploma. Verder ontvingen Tom, Froukje en Geertje ook een voorlopige beroepbaarstelling van het College van Beroepbaarstellingen van Unie-ABC.

Onderscheiding

Na de diplomering werd Herman de Boer op het podium geroepen. Hij ontving, als enige in de geschiedenis van het Baptisten Seminarium, een bijzondere onderscheiding voor buitengewone beschikbaarheid en voor prijzenswaardige onderzoekszin. De onderscheiding werd onder meer toegekend uit erkentelijkheid en waardering voor Hermans invulling van de functie van Algemeen Secretaris ad interim in 2021.

Gerdien Karssen
Communicatiemedewerker Unie-ABC