Koningsdag. Rommelmarkt. Tradities. Slenteren. Je moet er van houden. Terwijl mijn kinderen hun zakcentjes uitgeven aan knuffels met veel te grote ogen en Donald Ducks, vind ik het altijd machtig interessant te zien welke literatuur mensen wegdoen. In het oer-christelijke Ede kom je met regelmaat geloofsgenoten tegen. Het viel op dat dit jaar Francine Rivers, Rick Warren en Bill Hybels van menig huishouden zijn gewisseld, of definitief ná de markt hun thuis in de container hebben gevonden.

Zo halverwege de markt in onze buurt trok één kleedje mijn aandacht. Tussen de typisch christelijke boeken over de doop met de Heilige Geest, de verhalen van Max Lucado en Gert-Jan Segers, lagen boeken als ‘Volg je Eigen Weg: Creëer het leven dat echt bij je past’, ‘Het groot homeopatisch gezondheidsboek’ , ‘Zakendoen op gevoel’ en ‘Gods little instructionbook on success’. Zoveel vragen. In wat voor geschiedenis komen dit soort boeken samen in één kast? Waarom worden ze nu te koop aangeboden? Wat is er dan voor in de plaats gekomen? Wat leverde de boeken op, behalve dan die paar euro aan het eind van de middag?

Ineens realiseerde ik me: "Ik kijk naar secularisatie op een kleedje". Het viel op dat de oudste boeken wat meer traditioneel christelijk waren, opgevolgd in tijd door boeken die een christelijk sausje over seculiere verlangens gieten (namelijk: geld en succes). De nieuwste boeken op het kleedje dateerden vanaf 2020 en gingen dus over het volgen van je eigen weg en het zakendoen op gevoel.

Dit hoeft natuurlijk niets te zeggen over de verkoper: ik heb geen enkel inzicht in de reden van verkoop. Maar ik vroeg mijzelf nu wel af: "Waar lig ik op het kleedje"? In bepaalde politieke regionen maakt het christendom weer een opmars door, zo lijkt het. Allerlei conservatieve opvattingen en seculiere politieke standpunten of individuele verlangens worden dan overgoten met een sausje christendom. Ik kom in toenemende mate mensen tegen (in het echt, maar ook online) met soms ronduit ketterse of abjecte ideeën over schepping, minderheden, seksualiteit of geld, die in Christus vooral de bevestiging van hun eigen gelijk zien. Christus wordt dan vooral eerst een projectie van de eigen verlangen. Een reëel risico waar iedere gelovige mee te maken heeft en waar in het Nieuwe Testament veelvuldig voor wordt gewaarschuwd.

Iemand vroeg mij eens bij een bijeenkomst in de kerk: Hoe herken je ketterij? Waarop ik antwoordde met: "Je hebt eerst een idee over God, of een bepaald verlangen, en gaat er vervolgens Bijbelteksten bij zoeken om je eigen ideeën te onderbouwen". Toen ik vroeg wie die manier van denken kon herkennen, gingen veel vingers aarzelend de lucht in. We zijn vaak niet zo goed in het bestuderen en doorgronden van de context waarin dingen tot stand zijn gekomen in de Bijbel. Zo vertellen we jongeren vaak dat geloven echt cool is, maar vergeten we te vertellen dat het in de Bijbel ook cool is om als martelaar te sterven voor je geloof. Ofwel: de Bijbel heeft een heel ander idee van wat belangrijk, goed en urgent is dan wij vaak hebben. Ik zou willen pleiten voor voorzichtigheid in de al te gemakkelijke adoptie van hedendaagse uitingen van christendom die Jezus claimen en voor hun karretje spannen. Meestal is men snel weer op Hem uitgekeken als Hij toch heel andere dingen blijkt te zeggen dan men dacht. Voor je het weet ligt je cultuurchristendom dan over een paar jaar op het volgende kleedje…

Door: Marijn Vlasblom. Marijn is werkzaam als docent aan het Seminarium en geeft onder andere de vakken Missie in context en Gemeentepraktijken.