Aan het begin van dit seizoen hebben we met de Unie-ABC een gezamenlijke start gehad met Samen Jong. Samen met LEF-Navigators kregen we informatie en oefeningen tijdens onze regioavonden in het land. Zo raakte veel mensen enthousiast voor Samen Jong en zijn diverse gemeenten actief aan de slag gegaan met Samen Jong. Deze blog is een verslag van enkele indrukken we hebben gekregen. Hopelijk inspireert het je om met Samen Jong door te gaan. Zoals het boek zegt: Samen Jong is geen ‘quick-fix’, maar het integreren van de kernprincipes vergt tijd, energie en inzet voor de lange termijn. (p.11)

Voor als je het nog niet wist… Wat is ‘Samen Jong’ eigenlijk?

Samen Jong is de Nederlandse variant van Growing Young, een groot onderzoek in Noord-Amerika (uit 2016 in 40 staten en onder allerlei denominaties) naar de betrokkenheid van alle generaties in de gemeente. Uit dit onderzoek kwamen enkele factoren die niet doorslaggevend zijn (en waarvan wij vaak denken dat ze wel helpen) en een aantal factoren die wel doorslaggevend zijn met betrokkenheid van alle generaties in de gemeente.

Niet doorslaggevend          X                                                        Wel doorslaggevend          √

Het onderzoek van Growing Young hebben we in Nederland interkerkelijk opgepakt met Missie Nederland (Martine Versteeg) en de Christelijke Hogelschool Ede (Sabine van der Heijden). Met veel jeugdwerkers hebben we het besproken in ons jeugdwerknetwerk Innov8. Daar hebben we het onderzoek vertaald naar een Nederlandse context in ‘6 kernwaarden van een kerk met alle generaties’. Als Unie-ABC hebben we met alle collega’s (Seminarium en Regiocoördinatoren) hierover uitgewisseld. Vervolgens hebben we dit verwerkt in workshops tijdens onze ledenvergaderingen, in artikelen en in ons contact met gemeenten. Toen de Nederlandse versie Samen Jong in de zomer van 2022 uitkwam hebben we ons als Unie-ABC hieraan verbonden en zijn we hier dit seizoen actief mee gestart. Hieronder vind je nog wat linkjes ter opfrissing en inspiratie.

Tegelijkertijd hebben we als Unie-ABC meegewerkt aan de onlinecursus van Youth For Christ en waren we betrokken bij het Samen Jong-traject van LEF-Navigators. Zo hoopten we dat onze gemeenten via de regioavond enthousiast zouden worden en verder konden groeien met behulp van het boek, goede gesprekken over de 6 kernwaarden en daarbij ook gebruik konden maken van de online YFC-cursus of konden instappen bij LEF-Navigators.

Hoe is dat gegaan?

Al na enkele workshops van Growing Young zijn er vanaf 2018 gesprekken geweest met gemeenten die de 6 kernwaarden hebben opgepakt. Vaak is het begonnen met een workshop of schaften enkele gemeenteleden het Engelstalige boek aan. Dit bespraken ze vervolgens met andere geïnteresseerden. Soms zijn er ook teams van oudsten of raadsleden aan de slag gegaan met het boek. In enkele gemeenten is de online YFC-cursus bekeken en enkele andere gemeenten zijn aangehaakt bij het traject van LEF-Navigators. Mooi om te zien dat dit door een aantal zo enthousiast is opgepakt.

Aan de slag

Wanneer ben je nu ‘aan de slag’ met Samen Jong? Alles begint met het lezen en kennismaken met de kernwaarden van Samen Jong en (gezamenlijk) gebed. De kernwaarden van Samen Jong zijn eigenlijk zeer voor-de-hand-liggend en Bijbels verantwoord. Veel ervaren jeugdwerkers herkennen de kernwaarden vrijwel direct als belangrijk. Het moeilijkste is misschien om te beseffen dat waar we met elkaar veel in hebben geïnvesteerd eigenlijk niet doorslaggevend is om generaties met elkaar te verbinden in de gemeente. Zo helpt Samen Jong om met elkaar een goede focus te vinden waarin we investeren zodat alle generaties betrokken worden bij de gemeente.

In het boek kunnen we ook lezen dat de context van een gemeente heel belangrijk is hoe je in gesprek gaat over Samen Jong en wat je met elkaar gaat uitwerken. Meestal pak je eerst één of twee kernwaarden op, bedenk hierbij praktische consequenties of werkvormen en werkt deze met elkaar uit in de praktijk om daarna met elkaar te evalueren. Ook is het mogelijk om alle kernwaarden tegelijk op te pakken. Meestal kun je dan iets minder grondig en uitvoerig zijn.

Wat zien wij in gemeenten van Samen Jong!

De praktijk in de diverse gemeenten ziet er zeer gevarieerd uit. Hierbij is de context in de gemeente zeer belangrijk. Dat lezen we ook terug in het boek.

Zo is er een gemeente die naar aanleiding van kernwaarde 3 (Hart voor Jongeren hebben) besloot om eerst goed te luisteren naar hun jongeren door interviews te organiseren. Een andere gemeente is aan de slag gegaan met kernwaarde 2 (Jezus boodschap serieus nemen) en hebben in onderwijs en prediking meer verbinding gelegd met de praktische uitwerking van Jezus’ boodschap, bijvoorbeeld door in gespreksgroepjes na de preek de vraag te stellen: ‘Wat sprak je aan en wat kun je hier deze week mee doen?’ Weer een andere gemeente is begonnen om in hun visie op te nemen dat jonge generaties prioriteit krijgen of dat de gemeente gericht is om alle generaties met elkaar te verbinden. Deze visie helpt om elkaar hierop aan te spreken bij alles wat we in de gemeente doen. Meerdere gemeenten zijn begonnen met Samen Jong-diensten die erop gericht zijn dat alle generaties betrokken worden bij de dienst. Niet alleen voor, maar vooral ook met alle generaties!

 Tegenslag of weerstand

Soms zien we tijdens deze ontwikkelingen ‘groeipijn’ ontstaan, soms ook weerstand en helaas soms ook tegenslagen in gemeenten. De Coronabeperkingen zijn in de laatste 4 jaar de meest ingrijpende belemmeringen geweest. De geplande interviews vanuit de workshops liepen vertraging op en speciale diensten moesten worden uitgesteld. Zo herkennen we allemaal wel de belemmeringen die we in ons gemeenteleven hebben ervaren. Toen ‘alles weer mocht’ waren we ‘druk’ bezig met alles weer op gang te helpen. Vaak ook met minder vrijwilligers en deelnemers en soms ook met minder energie. Ook hierdoor vielen gemeenten vaak makkelijker terug op bestaande patronen i.p.v. nieuwe ontwikkelingen in te voeren.

Daarnaast was er regelmatig ook ‘weerstand’ in gemeenten bij de gesprekken over Samen Jong. Soms was het gezonde weerstand die verheldering bracht, maar soms ook weerstand die onredelijk was of onuitgesproken. Meestal kwam dit door het grote misverstand dat het alleen maar om jongeren zou gaan, om verjonging van de gemeente en het risico dat ouderen hierbij veel moesten inleveren. Dan dreigden er ongelukkige tegenstellingen ‘jong tegen oud’ of ‘progressief tegen behoudend’. Als het gesprek mogelijk was werd er gewezen op onze verbinding met alle generaties en de rijkdom van het elkaar tot zegen zijn. Maar soms was gesprek minder goed mogelijk. Soms waren we eensgezind in de kernwaarden, maar werd het spannend als de verandering onvermijdelijk was en het ons iets ging kosten zoals: nieuwe vormen in onze samenkomst, minder aandacht voor onze theologische thema’s of minder zingen van onze vertrouwde liederen. Soms bleven er groepen mensen weg van de speciale diensten omdat ze het meer voor jongeren vonden. Het samen opgaan en met elkaar verbinden (en-en) kan soms behoorlijk botsen met het marktdenken in doelgroepen (of-of) waar we in onze samenleving veel mee te maken hebben. Samen optrekken en verbinden ook tijdens bijeenkomsten en activiteiten is een grote uitdaging.

Een ander veelgehoord geluid was: ‘Samen Jong? Dat doen we toch al?’ Vaak projecteerden ze hierbij een snelle interpretatie van de kernwaarden wel heel erg makkelijk op de bestaande praktijk.

Hoe nu verder?

In deze blog wil ik me niet alleen richten op de waardevolle kernwaarden van Samen Jong en hoe ze zouden kunnen werken, maar wil ik ook stilstaan bij de realiteit in de gemeente. En dat heb ik zojuist gedaan door enkele tegenslagen en weerstand te benoemen.

Lessen van de vroege kerk

Als we kijken naar de kerkgeschiedenis vanaf Handelingen hebben we al die jaren al te maken gehad met een weerbarstige praktijk in de gemeente. In Handelingen 6 - als de gemeente nog maar net samenkomt - lezen we al hoe sommige groepen mensen werden achtergesteld bij de dagelijkse ondersteuning en hoe dit een conflict veroorzaakte. Er werd stilgestaan bij wat er op dat moment belangrijk was in de gemeente en met wijsheid werd er een creatief plan bedacht en uitgevoerd, zodat alle groepen gelijkwaardig zouden worden behandeld en daardoor ook gelijkwaardig mochten ontvangen en geven vanuit de liefde van Christus.

Soms is de weg van de minste weerstand zeer aanlokkelijk in de gemeente. Gewoon zo die gaat, geen gekke dingen doen en zeker geen spanning … Anderzijds kunnen we ook vanuit persoonlijke onvrede willen veranderen om het veranderen. Deze situaties kunnen soms leiden tot een stilzwijgende boycot of soms ook oplopen tot een schadelijk conflict in onze gemeenten.

In deze situaties kan het behulpzaam zijn om eerst te kijken naar wat ons samenbindt en welke Bijbelse kernwaarden er in ons gemeenschapsleven prioriteit hebben. Even weer helemaal terug naar de basis van- of de visie op gemeentezijn om vervolgens weer te bevestigen wat daarbij past. Eerlijkheid naar ons tekortschieten kan ons ook helpen een passende houding te krijgen, zodat we kunnen belijden en zo mogelijk ook corrigeren in de richting die past bij de kernwaarden.

Dit is ook mijn gebed voor Samen Jong. Het kan niet gaan over het veranderen ‘om het veranderen’, het veranderen ‘om bij te blijven’ of veranderen ‘omdat anderen dat willen’, zelfs niet als de Unie-ABC dit zegt. ;) Samen Jong begint met een bezinning op Bijbelse kernwaarden die we als gemeente hebben en daarbij danken wat God ons geeft. Eerlijk is ook om te belijden waarin we tekortschieten en met elkaar te ontdekken waar we ons op mogen richten. Veel goede dingen voor de gemeente spreken ons snel aan, maar hebben tijd nodig in de dagelijkse praktijk van het gemeenteleven. Dat zie ik ook bij Samen Jong. Nogmaals: ‘Het is geen quick-fix, maar het integreren van de kernprincipes vergt tijd, energie en inzet voor de lange termijn. Houd hierbij het grote doel voor ogen, maar maak kleine stapjes en vier jaarlijks wat dit de gemeente heeft gebracht (p.148) en blijf telkens kleine stapjes maken.

Ik hoop dat jullie door deze blog zijn aangesproken om aan de slag te gaan met Samen Jong samen met de kernwaarden van het gemeenteleven en de verbinding tussen beide.

Als je al onderweg bent met Samen Jong, hoop ik dat je aan de slag blijft, steun zoekt, hart krijgt voor degenen die ‘achtergesteld’ worden en actief de verbinding blijft zoeken met elkaar, vanuit dat wat je van God hebt ontvangen, geworteld in de liefde. Samen Jong gaat niet alleen over de toekomst van onze gemeente, het gaat ook over elkaar tot zegen zijn hier, nu en in alles. Het begint in ons denken, in onze houding en in wat we zelf doen. Op die manier kunnen we met elkaar ook meer en meer delen van de liefde van Christus en vervuld raken van de volheid van God, Hem komt alle eer toe in de gemeente en in Christus Jezus van generatie op generatie. (Ef.3:16-21)

Altijd welkom om over Samen Jong uit te wisselen en zeer waardevol als we jullie ervaringen weer kunnen delen in ons netwerk.

Ronald van den Oever

Jeugdwerkadviseur Unie-ABC

Meer info over Samen Jong

Startpagina van Unie-ABC:

https://unie-abc.nl/gemeenten/inspiratie-en-toerusting/jongeren/413-samen-jong

Startpagina van Missie Nederland: https://www.missienederland.nl/brengleven/samenjong/overzicht

Online training van Youth For Christ: https://training.yfc.nl/samen-jong

Helaas stopt LEF-Navigators met hun activiteiten. Wel doet Kerkpunt nog aan begeleiding van kerken. https://kerkpunt.nl/samen-jong/

De Christelijke Hogeschool Ede zal binnenkort een Leergemeenschap starten. Op 17 en 18 april is er een informatiemoment via teams. Check de CHE website: https://www.che.nl/evenementen/webinar-professionele-leergemeenschap-samen-jong-intergenerationeel-kerkzijn