De recente Netflixserie Messiah (10 afleveringen) is — wat mij betreft — het best en het snelst uit te leggen als één groot gedachte-experiment dat daadwerkelijk verfilmd is. Namelijk: wat als Jezus vandaag de dag zou (terug)komen? Waarin wij als 21ste eeuwse kijkers, grofweg bekend met de geschiedenis van Jezus van Nazareth en de theologische claims rond zijn persoon, opnieuw worden vervreemd van wat ons bekend is.

Alles zit erin

Hoewel ik als christen heb zitten kijken, zoekt de serie aansluiting bij de diverse messiaanse verwachtingen van de drie grote Abrahamitische religies: Jodendom, Christendom en Islam. Afwisselend wordt de kijker dan ook meegenomen naar Syrië, Israël en de Verenigde Staten.

Even meer ‘film-technisch’: Messiah is een typisch postmoderne cross-over/fusion van diverse genres: een mix van mystery, spionage, familiedrama en een flinke scheut apocalyptiek. Alles zit erin. Dat maakt dat, naast de intrigerende theologische vragen die de film oproept, ook de spanning je vrij makkelijk meezuigt. Halverwege neemt dat tempo — toegegeven — weer wat af waardoor je afhaakt, om dan in aflevering 7 (een absoluut hoogtepunt waar ik zo op terugkom) weer in volle vaart verder te gaan.

Rode draad

Wat is het plot? Midden in de Syrische burgeroorlog staat er een onbekend profetisch figuur op die met een grote groep volgelingen naar de Israëlische grens loopt. Daarmee trekt hij direct de aandacht van allerlei politieke machten en geheime diensten, zowel in het Midden-Oosten als de VS, die zich geen raad weten met deze vreemde sekteleider en beducht zijn voor een zoveelste religieuze groepering met destabiliserende gevolgen. De rode draad wordt gevormd door het onderzoek van de Amerikaanse CIA-agent Eva, de vertwijfelde zoektocht naar God van de Texaanse baptistendominee Felix en zijn gezin, de Palestijnse vluchteling Jibril die zoekt naar hoop en recht, en de getormenteerde Israëlische Shin Bet-agent Aviram.

Bijbelteksten

Ondertussen verricht Al-Masih, zoals hij in het Arabisch wordt genoemd, talloze wonderen voor de ogen van mensen die een tweespalt veroorzaken tussen ‘groupies’ en sceptici, zelfs gezinsleden onderling (‘Ik ben gekomen om scheiding te brengen’). Ook de politici en veiligheidsdiensten zijn onderling verdeeld. Vooral als er langzaam steeds meer bekend wordt over zijn dubieuze achtergrond en mogelijke connecties met anarchistische bewegingen. Gedurende de afleveringen vliegen de Bijbelteksten je soms letterlijk, soms figuurlijk om de oren. Met continu die vraag: Wie is toch deze? De vraag wordt ook meermaals concreet in het gezicht van de kijker geworpen via de diverse personen die je onderweg tegenkomt en die allemaal voor die vraag worden geplaatst.

Aflevering 7

Zoals gezegd, is aflevering 7 voor mij een hoogtepunt. Fascinerend is een student die in een college Islamitische theologie, waar alle gebeurtenissen rond Al-Masih worden besproken, de retorische de vraag voorlegt: “If he is real, like: what are we supposed to do? Just give up everything and start worshipping him?” In dezelfde aflevering schertst CIA-agent Eva: “Who was Jesus after all? Just a populist politician with an axe to grind against the Roman Empire.”

Massiah is een serie die je bezighoudt, waarin je heen en weer wordt geslingerd tussen allerlei wind van leer, wat is waar? Een echte aanrader om samen te kijken. Dit lijkt het eerste seizoen. Afwachten of hij terugkomt.

Jan Martijn Abrahamse is docent systematische theologie en ethiek aan de Christelijke Hogeschool Ede en het Baptisten Seminarium Amsterdam.