1936. Ergens in een klein plaatsje in de Verenigde Staten van Amerika. Een vader en zoon bezoeken een schoenwinkel en gaan zitten op de eerste de beste lege stoelen vooraan in de zaak. Een jonge medewerker spreekt hen aan en mompelt beleefd: “Ik wil u graag helpen. Als u zo goed wilt zijn om op te staan en op die stoelen achteraan te gaan zitten.” De vader kijkt verbaasd en antwoordt: “Er mankeert niets aan deze stoelen. We zitten hier goed!” “Het spijt me, reageert de medewerker, maar u zult ergens anders moeten gaan zitten.” “Of wij kopen onze schoenen op deze plaatsen, of wij kopen helemaal geen schoenen,” zegt de vader en hij pakt zijn zoon bij zijn hand en loopt met hem de winkel weer uit.

Een onschuldig verhaaltje met een te overdreven reactie van de vader? De context verheldert veel: het gaat om een zwarte vader met zijn zoon en een blanke winkelbediende, in een tijd van rassenscheiding. Deze anekdote vertelt Marin Luther King als een diep ingrijpende jeugdervaring die grote impact heeft gehad in zijn leven.

Verzet

Hij vertelt ook hoe belangrijk het voor hem is geweest dat hij met zijn moeder kon praten over zijn vragen die hij al had als heel klein kind. Hij ontdekte dat hij soms niet op bepaalde plaatsen mocht komen, dat hij sommige winkels niet in mocht lopen, dat er vriendjes waren die niet met hem mochten spelen. “Hoe kan dat?” En : “Waarom?” vroeg hij zijn moeder. Zij nam hem op haar schoot en legde hem uit dat er in de maatschappij verschillen waren tussen blanke en zwarte mensen, maar zei ze : “Jij bent niets minder dan een ander.” Volgens Martin Luther King is dát zinnetje hem altijd bijgebleven, ook toen hij betrokken raakte bij protesten in de vijftiger en zestiger jaren tegen de rassenscheiding in de Verenigde Staten. Geen wonder dat hij de actie van Rosa Parks ondersteunde die op 1 december 1955 niet op wilde staan in de bus om plaats te maken voor een blanke. Ze werd gearresteerd en dat bericht werd het begin van een jarenlange strijd voor gelijke burgerrechten voor blank én zwart, onder leiding van Martin Luther King die boegbeeld werd van het geweldloze verzet. Hij werd 14 keer gearresteerd, maar ging altijd dóór. Trouw aan zijn opdracht - die hij verstond als een opdracht vanuit zijn geloof - dat elk mens meetelt en niemand minder is dan een ander. Hij durfde te dromen hoe het ánders zou moeten. ‘I have a dream’ is nog even actueel als destijds.

Onmeetbare afstand

Aan zijn appèl moest ik denken toen we in de gespreksgroep in de Baptisten Gemeente Den Haag vorige week hoofdstuk 2 van de prachtige ‘reisgids Samen leven in Gods wereld’ bespraken. Centraal stond de tekst uit Lucas 7: 36 – 50. Daar is te lezen hoe Jezus aan de maaltijd is bij Simon, de Farizeeër. Plotseling kom er een vrouw binnen ‘met een slechte reputatie’ (Het Boek) of ‘zondares’ (NBV). We lazen als toelichting: “Een groter contrast tussen mensen kan er bijna niet bestaan. Een Bijbelgeleerde met veel aanzien en bezit en een arme zondares die waarschijnlijk een geminachte prostituée is en in haar armoede haar lichaam verkoopt voor weinig geld. Wat een slechte vrouw!” En verderop: "De afstand tussen hem en deze vrouw is inmiddels onmeetbaar geworden. Hij is hoog verheven en waardig. Zij is laag bij de grond als een smerig stuk vuilnis." Als gespreksvraag: “Op welke manier heb jij wel eens moeite gehad met jezelf beter voelen dan de ander? Heb je dit bij jezelf kunnen veranderen? Hoe?”

Anders dan jij

Het leverde een mooie uitwisseling op met persoonlijke, kwetsbare verhalen hoe jezelf ‘betrapt’ dat je jezelf soms beter voelt dan een ander. Het zorgt voor schaamte, schuldgevoelens, ongemakkelijkheid. Anderen blijken zich eerder zélf minder te voelen dan anderen en kijken op naar mensen die ze bewonderen. Met elkaar werden al pratend ontdekkingen gedaan. Bijvoorbeeld dat het helpt je eigen tekorten te kennen en te accepteren. Dat relativeert bij het jezelf ‘beter’ voelen… en ook hoe geweldig het is dat ieder mens voor God telt en dat dit ook iets van ons vraagt in onze houding naar anderen. Die gedachte daagt uit om concreet te maken. Hoe kijk je naar mensen die ‘anders’ zijn dan jezelf? Is ieder welkom aan jouw tafel? Wie nodig je wel of niet uit?

Waardevol om aan de hand van de reisgids zo samen in gesprek te zijn en in alle kwetsbaarheid onze gedachten te delen en uit te spreken.

Studiedag Martin Luther King

En mooi om ook te bedenken dat we de kans krijgen nog méér inspiratie op te doen door stil te staan bij de theologie van Martin Luther King op de studiedag op 19 november. Ook daar zullen vragen gesteld worden en uitspraken te horen zijn die ons zullen uitdagen en aan het denken zullen zetten hoe wij inhoud geven aan die diepe overtuiging ‘niemand is minder dan jij’!