Ambachten worden geleerd door kennis voortdurend toe te passen. Uiteindelijk weet een vakman niet eens meer dat hij kennis toepast, omdat hij steeds bezig is om het resultaat de beste vorm te geven.
Kennis is niet genoeg
Aristoteles gebruikt het beeld van vaklieden regelmatig om te benadrukken dat kennis overdragen niet voldoende is. Studenten moeten leren oefenen, oefenen en nog eens oefenen, om de kennis in praktijken om te zetten en de beste vaklui te worden. Een goede gitarist word je door de techniek te leren en veel te oefenen. Een goede timmerman word je door de basistechnieken te leren en veel in de praktijk te werken. Dit is ook precies was de apostel Paulus bedoelt als hij aan Timotheüs schrijft dat hij zich moet ‘oefenen in een vroom leven’ (1 Tim. 4:7).
Paulus zag in Timotheüs een geestelijk leider en juist voor geestelijk leiders is het oefenen van vaardigheden essentieel. Het gaat dan niet alleen om een muziekstuk of het maken van een kast of tafel, maar om het geestelijk begeleiden van groepen mensen. Ze hebben geleerd om uit alle kennis die zij hebben steeds het beste te gebruiken en voor het voetlicht te brengen, zodat de kennis gaat leven en mensen er op hun beurt door opgebouwd worden.
Leiderschap door interpretatie
In de komende jaren gaan we daar in ons onderwijs op het Seminarium en daarbuiten nadruk op leggen. Het gaat ons dus niet om leiders die van alles weten, het gaat om leiders die door veel te oefenen verantwoord in kennis kunnen selecteren en daarin een weg voor de gemeente kunnen aanwijzen: ‘Dit is belangrijk en dat niet’, ‘hier heb je wat aan, maar nog beter is het over een andere boeg te gooien’, etc. We noemen dit ‘leiderschap door interpretatie’. Geestelijk leiders wijzen een weg in een woud van informatie door kundig te selecteren, vanuit de Bijbel en vanuit de kranten en vanuit de cultuur en de samenleving, om uiteindelijk met elkaar erover te besluiten en de weg van God te gaan.
Weerbaarheid
Dit legt de ladder voor leiders best hoog, maar we denken dat het niet anders kan. Kennis is niet voldoende, het gaat om hoogwaardige kennis, dus ingeoefende kennis die verantwoorde selecties maakt. Dit maakt leiders weerbaar en vanuit die weerbaarheid, die mensen als het ware bij hen proeven, zijn zij geloofwaardig en krijgen zij vertrouwen. Weerbaarheid van geestelijke leiders staat met stip bovenaan de lijst met competenties die zij hebben in te oefenen.
Het is mooi om te zien dat Paulus in zijn brief aan Timotheüs zijn leerling precies op dit punt bevestigt:
‘Jij daarentegen bent mij trouw gevolgd in mijn leer, mijn levenswijze, streven, geloof, geduld, liefde, volharding, en je hebt hetzelfde lijden en dezelfde vervolgingen ondergaan die mij in Antiochië, Ikonium en Lystra hebben getroffen. Ik heb ze allemaal doorstaan, de Heer heeft mij steeds weer gered’ (2 Timotheüs 3:10-11).
Ik denk dat het type leiderschap voor de kerk van vandaag opschuift naar ‘geoefend zijn in hoogwaardige kennis’ en daarom ‘weerbaar’.
Henk Bakker is namens de Unie van Baptistengemeenten hoogleraar voor de McClendon Chair for Baptistic and Evangelical Theologies aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Henk woont in Lelystad en is lid van de Baptistengemeente Lelystad.