Een blog over kerst, Kevin en de kerk.

Zodra de man met de mijter de benen heeft genomen, raken we massaal in de ban van kerst. Onze huizen vullen zich met kerstbomen, kaarsen en foute truien, terwijl sportscholen zich klaarstomen voor een eerste drukke maand van het volgende jaar. 

Sinds jaar en dag worden de donkere dagen met kerst gevuld met een paar dozijn kersfilms. Platformen als Netflix en Hallmark doen elk jaar hun uiterste best er zoveel mogelijk te produceren, niet zelden van bedroevende kwaliteit. De formule lijkt eenvoudig: zodra je een belabberd verhaal opleukt met groen, rood en sneeuw wordt het al snel romantisch en sfeervol, zo lijkt de theorie.

Remake

Disney pakte het dit jaar wat anders aan én besloot de moeder aller kerstfilms (voor millennials tenminste…) als remake uit te brengen: Home Alone. Het plan pakte helaas wat anders uit voor de filmgigant: alleen al de lancering van de trailer van Home Sweet Home Alone zorgde voor een lawine aan kritiek. Uiteindelijk bleken zelfs de goede acteerprestaties van Roman Griffin Davis (Jojo Rabbit) niet in staat de schoenen van Macaulay Culkin te vullen.

Optimisme

De oorspronkelijke Home Alone (1990) deed wat dat betreft veel goed en de film had zijn tijd mee: toen Kevin McAllister voor het eerst “Keep the change, you filthy animal” uitsprak, was de Koude Oorlog net voorbij, Duitsland nét herenigd en braken de jaren ’90 vol optimisme aan. De wereldconflicten leken op de achtergrond en nieuwe technieken als computers en internet zouden ons dichter bij elkaar brengen. De jaren ’90 vormden voor velen in het Westen dan ook de contouren van een vredige periode die pas op nine-eleven bruut zou worden onderbroken. Voor veel Europeanen sprak het kapitalistische ideaalbeeld van urban Amerika in films als Home Alone ook tot de verbeelding.

Best verkopende kerstfilm

De film deed wat dat betreft veel goed: het was de eerste niet getekende kerstfilm in lange tijd die gericht was op kinderen, maar ook detaillering van de decors was tot het krankzinnige doorgevoerd. Probeer maar eens een scene te vinden zonder groen-rode accenten bijvoorbeeld. Ook de cast bleek ijzingwekkend sterk: naast Culkin als Kevin, zijn bandieten Harry (Joe Pesci) en Marv (Daniel Stern) de grote sterren van de show. Dat het scenario van John Hughes werd ondersteund door filmmuziek van John Williams, maakte van Home Alone een van de best verkopende kerstfilms allertijden. Ieder jaar zijn er wel meerdere zenders te vinden die deel 1 of 2 willen uitzenden en in sommige landen wordt de film jaarlijks op kerstavond op nationale televisie uitgezonden.

Het is uiteraard eenvoudig om gaten te schieten in Home Alone. Naast het absurdistische verhaal is er toenemende kritiek op de mate van geweld in de film en de volledig witte cast. Tegelijkertijd kun je misschien ook constateren dat dit een weergave is van een tijdsbeeld en men in de jaren ‘90 blijkbaar beter tegen een stootje kon als het gaat om geweld.

De scene in de kerk

Als theoloog die de film zeker 25 keer heeft gezien, ben ik met name gefascineerd door de scene in de kerk. Overvallen door angst en paniek voor de Wet Bandits, vlucht Kevin een lokale kerk in. De scene in het godshuis vormt in veel opzichten een omslagpunt in de film. Allereerst wordt Kevin geconfronteerd met Marley, een oude buurman die volgens een lokale legende verantwoordelijk is voor een gruwelijke moordpartij. Hij blijkt niet alleen onschuldig, maar ook nog eens buitengewoon vriendelijk. In een prachtig geschreven dialoog tussen een kind en een senior komen typische christelijke thema’s voorbij, onder het motto: 'Je bent altijd welkom in de kerk'.

De kerk is in Home Alone dan ook de plek waar thema’s rondom angst, schuld, vergeving en verzoening worden aangereikt. Ook wordt tussen de kerkbanken de strijdlust tegen het onrecht aangewakkerd: we zien Kevin ter plekke transformeren van bange jongen tot een strijdlustige jongeman, wat uiteindelijk om klokslag negen uur tot de uitspraak leidt: “This is my house, I have tot defend it!”

Hoopvol

Tot op heden heb ik niet kunnen achterhalen of wijlen scenarioschrijver John Hughes een gelovige was. Hij heeft blijkbaar wel in zijn script een scenario moeten zoeken waar de angsten, mensen uit de marge (Marley), thema’s als schuld, verantwoordelijkheid en ook zaadjes van verzoening een fysieke plaats krijgen. Het idee dat hij hierbij dacht aan de kerk, stemt mij toch elk jaar weer hoopvol. Zolang de kerk een plaats is waar hardnekkige geruchten van haat worden tegengesproken, waar menselijkheid wordt hervonden, waar we worden uitgenodigd om onder Gods welkom elkaar in de ogen te kijken, onze angsten kunnen delen en we elkaar mogen uitdagen als mensen van vrede en verzoening, kan ik die film nog zeker dertig jaar verder kijken.

Marijn Vlasblom is docent en valorisatie‑coördinator aan het Baptisten Seminarium en voorganger in de Baptistengemeente Op Doortocht in Ede.